Günlük hayatın içerisinde ''herhangi bir olaya tahammül etme ya da istenmeyen durum'' olarak kullanılan bir kelime olsa bile; ''Tolerans'' kelimesi mühendislik alanında da çok sık kullanılan bir kavramdır. Mühendislikte tolerans, çok önemli olan bir ifade olarak yer alır. Çünkü birçok açıdan bakıldığında bir işin yarıda kalmaması için, kullanılması hedeflenen makine ya da makine parçalarının belli bir toleransa sahip olması şarttır. Aksi takdirde sonuç olarak istenilen ürünü ya da parçayı elde etmek mümkün değildir.

Tolerans; özellikle yedek parça kullanımı söz konusu olduğunda çok yaygın kullanılan özelliklerden biri olarak dikkat çeker. Günümüzde her ne kadar lazer teknolojisi çok fazla gelişmiş, yenilikçi teknolojiyi içerisinde barındıran ürünler icat edilme ve eşsiz bir işçilikle yedek parçalar üretilse bile; birçok farklı durumda her şeyin birebir aynı olması mümkün değildir. Bu gibi durumlarda en önemli ihtiyaç ise hiç şüphesiz ki parçaların arasındaki toleranstır. Makinede ya da kullanılan çeşitli el aletlerinde oluşan hatalar tolerans sebepleri arasında en yaygın olandır. Bu tolerans hatası çekiç, pense, tornavida ya da matkap takımı gibi aletlerden kaynaklı ortaya çıkabilir.

Toleransın Tanımı ve Önemi

Tolerans; bir sistemde kabul edilebilir olan belli başlı hata payı seviyesi olarak ifade edilir. Belli bir ölçüm aralığında olan sistem, bu noktada tam olarak beklenen performansı gösterir. Hatalar ise belli bir eşiği açmadığı sürece acil olarak müdahale ihtiyacı doğmaz.

Tolerans, yalnızca makinelerde ya da herhangi bir sistemin içerisindeki parçaların yedeği için önemli olduğu kadar; başka alanlar içinde çok önemli noktada bulunur. Bu alanların bir tanesi ise gövde kısmı değişmeyen ancak kullanım sırasında farklı aletlere ihtiyaç duyulan çeşitli makine sistemleridir. Örnek vermek gerekirse; herhangi bir mutfak robotunun temelinde içerisinde elektrik enerjisi ile dönen bir mil vardır. Bu milin hızı ise makine üzerinde bulunan çeşitli tuşlar sayesinde kontrol altına alınabilir. Ancak bir mutfak robotunun uç kısmına yerleştirilen kesme aparatlarının her biri çok farklı olabilir. Bu aparatlar doğrama işlemi sırasında aktif şekilde kullanılırken; bazı parçalar ise doğrama ve ezme gibi işlemlerin sorunsuz şekilde yerine getirilmesi için kullanılır. Bu işlemleri takip eden parçaların kendi içerisinde ve gövde kısmı ile uyumlu olması şarttır. Toleransa verilebilecek bir diğer örnek ise matkap olabilir. Matkabın uç kısmına takılan milin tam anlamıyla çalışabilmesi için mutlaka bir toleransa sahip olması gerekir. Bu sayede sorunsuz kullanım performansı elde edilir.

Endüstride Tolerans Türleri

Yaygın şekilde kullanılan teknolojik cihazlardan bile, ileri derece ustalık eseri olmasına rağmen bazı ufak farklar meydana gelebilir. Söz konusu olan bu farklar ise tolerans hatası olarak nitelendirilir. Tolerans; bu küçük farklılıklardan kaynaklı yapılması hedeflenen işlemin herhangi bir askıya alınmasının önüne geçebilir. Buna bağlı olarak tolerans hataları birbirinden farklı sebeplerden dolayı ortaya çıkar.

Toleranslar, herhangi bir ölçünün mükemmel olan ölçüden sapabileceğinin kabul edilebilir olduğunu gösterirken, üretim toleranslarını anlamak tasarımcıların gerçek dünya kısıtlamalarına en uygun olan tasarımı yapmasına yardımcı olur. Endüstride ön plana çıkan tolerans türleri ise şu şekilde sıralanır:

  • Kesim toleransı: Atölyelerde gerçekleşen kesim işlemindeki toleransı ifade etmek için kullanılır. Bu işlem, parçanın genel boyutunu, kesilen delikleri ve diğer şekilleri içine alır,
  • Malzeme kalınlık toleransı: Malzemelerin kalınlığı ile alakalı olan toleranstır. Her bir malzeme belli kalınlık aralığına sahip şekilde üretildiği için bu aralık toleransı ifade eder,
  • Düzlük toleransı: Malzemenin ne kadar düz olduğuyla alakalıdır. Genel olarak belli başlı bir mesafe üzerindeki düz olmama sapması olarak ölçülebilir,
  • Büküm toleransı: Şekil verme aşamasında dikkat edilmesi gereken birçok farklı toleransı içine alır. Bu toleranslar, flanş uzunluklarını ve büküm açısını kapsamak için kullanılır.

Paslanmaz Çelik Üretiminde Toleransın Rolü

Tolerans; paslanmaz çelik parçaların ideal ve tam ölçüde üretilmesi anlamına gelir. Ancak her ne kadar otomatik ve hassas makineler, çeşitli iş kalıpları, özel kesici aletler, kontrol ve ölçme aletleri ya da mastarları kullanarak alanında uzman kişiler tarafından ölçme ve işleme aletleri ile yapılsa bile ölçü her zaman tam ve ideal seviyede olmayabilir. Herhangi bir paslanmaz çelik parçayı tam ölçüsünde elde etmeye çalışmak gereksiz yere bir masrafa sebep olabilir. Çünkü makineler üzerinde yer alan bazı paslanmaz çelik parçaların hassas ölçüde olması gerekirken, bazılarında ise ölçü tamlığı çok fazla aranmayabilir. Böyle bir durumda ise parçanın ölçüsü, çizimde ifade edilen değerden biraz daha küçük ya da büyük olabilir. Yani izin verilen yukarı ölçü sınırı ile aşağı ölçü sınırı arasında ortaya çıkan farkı ortaya koyar ve bu iki sınıra tolerans ismi verilir. Paslanmaz çelik üretiminde tolerans; ihtiyaca uygun üretim açısından önemli bir konumda yer alır.

Tolerans ve Kalite Kontrol İlişkisi

Paslanmaz çelik üretim sürecinde başarı elde etmek sadece üretim aşamasındaki hassasiyetle değil, aynı zamanda tolerans yönetim ve kalite kontrol süreciyle de belirlenir. Karaca Paslanmaz, her ürünün müşteri ihtiyacına uygun şekilde üretildiğinden emin olmak için gelişmiş ölçüm cihazları ve mühendis temelli analiz yöntemlerini tercih eden bir firmadır. Paslanmaz çelik toleransları ve kalite kontrol işlemi; üretim hattındaki her bir adımın nihai ürün üzerindeki etkisini denetlemek üzere uygulanır. Bu noktada hataların erkenden tespit edilmesi, operasyonel verimlilik ve müşteri memnuniyeti açısından son derece önemlidir.

Paslanmaz çelik üretim işlemi öncesinde kullanılan malzemenin mekanik ve fiziksel özellikleri detaylı olarak kontrol edilir. Paslanmaz çelik malzemenin akma ve esneme dayanımı gibi kriterleri büyük bir titizlikle test edilir. Kesim işlemi sonrası yüzeyin düzgünlüğü, çapaksız bir kesim ve kesim doğruluğu da kontrol edilir. Sonrasında parçanın geometrik olarak doğruluğu ölçülerek tasarıma uygun olup olmadığı doğrulanır. Tolerans ölçüm yöntemleri bu noktada oldukça önemli bir konumda yer alır. Karaca Paslanmaz, metal işleme toleransları konusunda büyük bir titizlikle çalışarak rakiplerinden hep bir adım öne çıkmayı başarır.

Paslanmaz çelik üretiminde parçaların aralarında değişebilir özellik olması önemlidir. Aynı firmada yapılan yedek parçaların, sonrasında herhangi bir düzeltme gerektirmeden yerine uyması ekonomik anlamda avantaj sağlar. Yani parçanın asıl ölçüde farkı çok fazla olabildiği halde, bazılarında bu ölçü farkının gerçek bir ölçüye daha yakın olması talep edilebilir. Ayrıca seri çelik üretiminde uygunluk kurallarına mutlaka uyulması gerekir. Tek bir parça yapımında ya da makine ve tezgâh onarımı sırasında, sonradan yapılabilecek parçalar için buna bağlı kalmak gerekebilir. Bu durum toleranslı ölçüleri kullanmak ve parça yapım aşamasında bu detayı göz önünde bulundurmak suretiyle sağlanabilir.

Tolerans yönetimi konusunda her zaman profesyonel çalışmalara imza atan Karaca Paslanmaz; üretim tolerans değerleri hakkında donanımlı ekibiyle sürekli olarak büyümeye ve gelişmeye devam eder. Uzun süredir demir-çelik üretiminde üst düzey kalite standartlarında çalışmalar yapan Karaca Paslanmaz farkını deneyimlemek için web sitemizi ziyaret etmeniz yeterli olacaktır. Karaca Paslanmaz; paslanmaz çelik üretiminde kalite ve güvenin tek adresi olarak ihtiyacınıza hitap eder.

Bize Ulaşın