Karbonlu çeliklerin özelliklerinin yetersiz kalması durumunda farklı yöntemler kullanılarak çeliklere yeni özellikler eklenebilmekte ya da var olan özellik geliştirilebilmektedir. Bunun için çeliğin yapısına alaşım elementleri eklenmektedir. Alaşım elementleri paslanmaz çeliklerin yapısında olabileceği gibi dışarından da eklenebilmektedir. Paslanmaz çeliğin yapısında olan alaşım elementinin oranı dışarında ilave ile artırılabilmekte ve böylece paslanmaz çeliğin ilgili özelliği istenilen seviyeye gelmektedir. Alaşım elementlerin göstermiş olduğu etki en iyi sonucu çelikte vermektedir. Diğer metallerde aynı derece sonuç almak mümkün olmamaktadır. Paslanmaz çeliklerde kullanılan alaşımlı element sayısı arttıkça istenilen özelliklerin sağlanma ihtimali düşmektedir. Paslanmaz çeliklerde bulunan alaşım elementi sayısına göre düşük alaşımlı ya da yüksek alaşımlı iki ana gruba ayrılmış durumdadır. Paslanmaz çelik alaşım elementleri birlikte kullanılabileceği gibi tek başına da kullanılabilmektedir.

Paslanmaz çelik alaşım elementleri arasında birçok element bulunmaktadır. Bu elementlerin etkileri farklılık göstermektedir. Bu elementlerden bir tanesi de karbon olup paslanmaz çeliklerin türlerine göre faklı oranlarda bulunabilmektedir. Bazı çelik türlerinden %0,03 oranında bulunurken bazılarında ise %1,2 oranında bulunmaktadır. Karbon paslanmaz çeliğe sertleştirici etki yapmaktadır. Karbon miktarı arttıkça çeliğin sertliği ve çekme dayanımı artmaktadır. Bu özellikler karbon sayesinde artarken kaynak edilme, esneklik, dövülme ve kesilme özelliği zayıflamaktadır.

Karbon dışında çelik alaşım elementleri arasında mangan da bulunmaktadır. Mangan paslanmaz çeliğe birçok özellik kazandırmaktadır. Paslanmaz çeliğin dayanımını artıran mangan, esnekliği az bir miktar azalmaktadır. Paslanmaz çeliğin dövülme ve kaynak edilme özelliğine ise olumlu katkı yapmaktadır. Mangan alaşım elementi paslanmaz çeliğin sertliğini ve dayanımını artırsa da bu özellik paslanmaz çelikteki karbon miktarına bağlıdır. Paslanmaz çeliklerdeki karbon miktarı manganın göstereceği etkiyi olumlu etkilemekte olup bundan dolayı karbon miktarı fazla olan paslanmaz çeliklerde manganın etkisi çok daha fazladır. Ayrıca mangan alaşım elementi su verme derinliğini ve korozyon direncini artırmaktadır.

Çelik alaşım elementleri arasında bulunan silisyum, fiziksel dayanımı ve özgül ağırlığı artırmaktadır. Silisyum, mangan gibi bütün paslanmaz çeliklerin içerisinde bulunan bir maddedir. Çelik üretimi sırasında demir elementinden ya da ocak astarındaki tuğlalardan bir miktar silisyum kendiliğinden çeliğe geçmektedir. Böylece her paslanmaz çeliğin içinde silisyum bulunmaktadır. Silisyumun paslanmaz çeliklere birçok etkisi olmakla beraber esnekliği bir miktar olumsuz etkilemektedir.

Paslanmaz çelik alaşım elementleri arasında bulunan en önemlilerden bir tanesi kromdur. Krom paslanmazlık özelliğini sağlayan en önemli elementlerden bir tanesi olarak bilinmektedir. Atmosferde bulunan oksijen demir ile birleşerek paslanmaya neden olmaktadır. Metallerde yaşanan bu durum metallerin özelliklerini olumsuz etkilemekte bu da kullanımına doğrudan yansımaktadır. Paslanmaz çeliğin yapısında bulunan krom ise bu durumu engellemektedir. Kromun oksijenle yakın bir ilişkisi bulunmakta ve bu ilişki sayesinde oksijenle birleşerek krom oksit (Cr2O3) oluşturmaktadır. Krom oksit ise çeliğin bütün yüzeylerini kaplamakta ve böylece atmosferde bulunan oksijen ya da su çeliğin içinde bulunan demire ulaşamamaktadır. Bu da paslanmaya engellemektedir. Krom oksit tarafından oluşturulan bu tabaka gözle görülmeyecek kadar incedir. Bu tabaka dışarıdan gelen etkiler sonucunda bozulursa tekrar yenilenebilme özelliğine sahiptir. Bu da çeliğin korozyon direncini (paslanmazlık) olumlu etkilemektedir.

Paslanmaz çelik alaşım elementleri arasında bulunan nikel çok önemli bir yere sahiptir. Paslanmaz çeliklerde sıklıkla kullanılan nikel sertliğin derinlere inmesini sağlamaktadır. Krom ile birlikte kullanıldığında daha etkili olan nikel, paslanmaz çeliğe korozyon direnci ve ısıya karşı dayanım sağlamaktadır. Özellikle östenitik paslanmaz çeliklerin oda sıcaklığında da aynı etkiyi göstermesini sağlamaktadır ki bu durum östenitik paslanmaz çeliklerin kullanım alanlarına çok büyük katkı yapmaktadır. Normalde 700 ile 800 derece yapısını koruyan östenitik paslanmaz çelikler, %6 ya da daha fazla orandaki nikel takviyesi ile oda sıcaklığında da bu özelliğini koruması sağlanmaktadır.

Paslanmaz çelik alaşım elementleri tarafından sağlanan özellikleri göstermesi açısında krom en güzel örneklerden bir tanesidir. Korozyon dayanımını sağlamasının dışında paslanmaz çeliğin dayanım özelliğini de artırmaktadır. Buna karşılık ise esnekliği az bir derecede olumsuz etkilemektedir. Krom ayrıca yüksek miktarda kullanımı sonucu paslanmaz çeliğin kaynak edilebilme özelliği olumsuz etkilenmektedir. Kaynak edilebilme paslanmaz çelikler için çok önemli olduğu için bu dengenin korunması gerekmektedir. Paslanmaz çeliklerin kullanılacağı yere göre farklı özellikler göstermesi gerektiğinden krom oranı bazen %12 bazen ise %30 oranında olabilmektedir.

Bunların dışında paslanmaz çeliklerin içinde farklı alaşım elementleri de bulunmaktadır. elementler arasında bulunan fosfor paslanmaz çelik için zararlı kabul edilmektedir. Bundan dolayı çok düşük oranlarda paslanmaz çelik içerisinde yer almaktadır. Fosfor gibi zararlı kabul edilen elementlerden bir tanesi de kükürttür. Kükürt çeliğin kırılganlığını artırmaktadır. Ayrıca haddelenmesini de engellemektedir. Bundan dolayı fosforda olduğu gibi paslanmaz çelik içerisindeki oranı çok düşük ve sınırlı tutulmaktadır. Hemen hemen fosfor ile aynı oranda paslanmaz çeliğin içerisinde yer almaktadır.

Bize Ulaşın